Kosmetyk jako niebezpieczna imitacja środka spożywczego

Na wybór kosmetyku przez konsumenta wpływa wiele czynników – najczęściej oprócz znanej marki uwagę zwraca zapach, kolor opakowania czy faktura lub oryginalny kształt, które decydują o zakupie tego, a nie innego produktu. Kosmetykami, które przybierają fantazyjne formy, aromaty oraz barwy są w szczególności mydła oraz różnego rodzaju produkty do kąpieli – płyny, musujące kuleczki, sole etc. Niektóre ze wspomnianych produktów po wprowadzeniu na rynek wzbudzają również zainteresowanie ze strony Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: UOKiK), choć z innych względów niż pożądane przez podmioty wprowadzające te produkty na rynek. Organ ocenia bowiem kosmetyki pod względem ich bezpieczeństwa dla konsumentów.

Dorota Brzosko - Kancelaria KONDRAT i Partnerzy

Czy kosmetyk jest bezpieczny?

Dokonując oceny bezpieczeństwa produktów na względzie należy mieć przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. 2003 nr 229 poz. 2275 2 z późn. zm.), w tym art. 4 ust. 1 ustawy zgodnie z którym:

„Produktem bezpiecznym jest produkt, który w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach jego używania, z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu, a także, w zależności od rodzaju produktu, sposobu uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.

Dodatkowo przy ocenie bezpieczeństwa uwzględnia się:

1) cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcję montażu i uruchomienia, a także – biorąc pod uwagę rodzaj produktu – instrukcję instalacji i konserwacji;

2) oddziaływanie na inne produkty — jeżeli można w sposób uzasadniony przewidzieć, że będzie używany łącznie z innymi produktami;

3) wygląd produktu, jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z produktem zużytym oraz wszelkie inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu;

4) kategorie konsumentów, które są narażone na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu, w szczególności dzieci i osoby starsze.

Należy również zaznaczyć, iż producent w rozumieniu przepisów ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów na podstawie art. 10 ust. 1 w/w ustawy jest zobowiązany wprowadzać na rynek wyłącznie produkty bezpieczne.

Kosmetyki imitujące inne produkty

Kosmetyki o kształtach do złudzenia przypominających czekoladki, ciastka, lizaki czy pomarańczę, wskazują de facto na inne przeznaczenie kosmetyku niż rzeczywiste i w związku z tym co do zasady uznawane są przez Prezesa UOKiK za imitację żywności, która może być mylnie postrzegana za słodycze, w tym w szczególności przez dzieci. W konsekwencji dzieci mogą spróbować zjeść produkty kosmetyczne, co może negatywnie wpłynąć na ich zdrowie, a w skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do uduszenia. Oczywiście, uznanie danego kosmetyku za niebezpieczną imitację żywności oceniane jest przez organ każdorazowo przy uwzględnieniu indywidualnych okoliczności danej sprawy.

W związku z tym należy w tym miejscu wskazać na kilka przypadków, w których uznano, że dany kosmetyk nie jest produktem bezpiecznym.

Prezes UOKiK na skutek prowadzonego postępowania stwierdził na przykład, że wprowadzane przez przedsiębiorcę na rynek mydła glicerynowe w kształcie pomarańczy, motylka (kolor brązowy), misia (kolor brązowy), pastylek i gwiazdek, tj. kosmetyki przypominające swoim wyglądem prawdziwe środki spożywcze, mogą spowodować zagrożenie dla zdrowia konsumentów, w tym przede wszystkim dzieci.

Powyżej opisane kosmetyki zostały uznane przez Prezesa UOKiK za tzw. imitacje, którymi zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie dodatkowych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i znakowania produktów, które stwarzają zagrożenie dla konsumentów przez to, że ich wygląd wskazuje na inne niż rzeczywiste przeznaczenie (Dz. U. 2004 nr 71 poz. 644 z późn. zm.) są:

 „Produkty, które stwarzają zagrożenie dla konsumentów przez to, że ich wygląd wskazuje na inne niż rzeczywiste przeznaczenie, zwane dalej “imitacjami”, nie mogą posiadać cech i właściwości wywołujących u konsumentów, zwłaszcza u dzieci, przeświadczenia, że są to środki spożywcze, jeżeli próba konsumpcji imitacji może powodować zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzi.”

Za produkt będący imitacją w rozumieniu powyższego przepisu Prezes UOKiK uznał również „perełki” do kąpieli przypominające środki spożywcze – gumy i czekoladki. Zarówno w odniesieniu do w/w „perełek” jak i opisywanych wyżej mydeł imitujących środki spożywcze Prezes UOKiK umorzył postępowanie, ponieważ producent lub dystrybutor wycofał produkty z rynku (decyzje Prezesa UOKiK z dnia 25.05.2012 r., DNR-70-186(22)/11/12/KW i z 07.09.2012 r. DNR-70-93(21)/12/BZ). Podkreślenia wymaga, iż Prezes UOKiK uznał, iż jedynie wycofanie produktów z rynku jest wystarczającym środkiem dla zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów. Umieszczenie na opakowaniach wyłącznie dodatkowych ostrzeżeń etc. uznał za niewystarczające, ponieważ zagrożenie stwarzane przez te kosmetyki nie wynika z braku odpowiednich ostrzeżeń, lecz z ich podobieństwa do środków spożywczych.

Na rynku dostępnych jest także wiele kosmetyków do kąpieli, które choć nie imitują środków spożywczych, to również przez swoje podobieństwo do innych produktów niezwiązanych bezpośrednio z kosmetykami, mogą doprowadzić do zagrożenia zdrowia konsumentów, w tym przede wszystkim dzieci. Prezes UOKiK uznał na przykład za produkt niebezpieczny mydło przypominające wyglądem kaczkę – gumową zabawkę. Organ stwierdził, że podobieństwo kosmetyku do gumowej kaczki może doprowadzić do próby ugryzienia mydła przez dzieci, a w konsekwencji do zagrożenia zdrowia dziecka. W odniesieniu do mydeł w kształcie kaczki za wystarczający środek zapewniający bezpieczeństwo produktu Prezes UOKiK uznał jednakże dołączenie do kosmetyku dodatkowych naklejek z odpowiednimi informacjami dotyczącymi zagrożeń (decyzja Prezesa UOKiK z dnia 27.04.2012 r., DNR-70-182(21)/11/12/KW), produkt nie musiał zostać wycofany z rynku.

Z treścią decyzji wydawanych przez Prezesa UOKiK można zapoznać się na oficjalnej stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.


Autor: Dorota BrzoskoKancelaria KONDRAT i Partnerzy

KONDRAT i Partnerzy biuro@kondrat.pl


źródło zdjęcia: www.freeimages.com